Het recente rapport Schaarste schuurt van de Onderwijsraad over het lerarentekort ademt een zwaar gemoed. De oproep tot solidariteit en een rechtvaardige verdeling van de pijn getuigen hiervan. Dat is jammer. Het lerarentekort biedt een uitgelezen kans om hardnekkige problemen aan te pakken, zoals de werkdruk, lage motivatie van leerlingen en vroege uitval van jonge leraren.

Maar optimisme ontbreekt. Zeker nu direct de controle-modus wordt ingezet. De Onderwijsraad roept de rijksoverheid op een kader te ontwikkelen voor de inzetbaarheid van anderen dan bevoegde leraren. Zo kun je interessante uitdagingen op voorhand ontmoedigen.

De raad schetst twee oplossingsrichtingen: onderwijstijd aanpassen of anders organiseren. Minder onderwijstijd komt, in combinatie met aanpassing van het onderwijsaanbod, ook neer op anders organiseren. Vier in plaats van vijf lesdagen zouden aangevuld moeten worden met buitenschoolse activiteiten tot een verlengde schooldag.

Komt zo'n aanvullend programma er niet, dan kunnen ouders met geld de vrijgekomen tijd invullen met bijles, toetstraining en culturele uitjes. De kloof tussen kinderen van ouders met een goede opleiding en geld en anderen wordt onaanvaardbaar groter.

De enige reële optie is anders organiseren. Voor een inspirerend onderwijsaanbod heb je niet alleen leraren nodig, maar zijn juist andere kwaliteiten een verrijking in de school. Muziekprogramma's kunnen worden ingevuld door muzikanten. Het aanleren van ondernemerschap kunnen sociale ondernemers voor hun rekening nemen. Om leerlingen voor te bereiden op een wereld vol artificiële intelligentie kun je als school specialisten of schrijvers over het onderwerp inschakelen, maar ook studenten in deze studierichting.

Op het gebied van kunst en cultuur is het in school halen van kunstenaars een verrijking voor leerlingen en leraren. Op het gebied van sport ligt er een uitdaging op te trekken met sportclubs. Anders organiseren betekent meer lessen buiten de school en leraren en schoolleiders moeten durven uit het keurslijf te treden van voorgeschreven materiaal en vaste uren voor vakken.

Scholen hebben geen kader nodig van de rijksoverheid voor niet-onderwijsbevoegde medewerkers, maar tijd, ruimte en geld om zichzelf anders te doordenken en vorm te geven.

Michiel Verbeek oud-docent, auteur van 'Wie durft deze school aan?'