ONDERWIJS NA CORONA WORDT ANDERS, DAN KUN JE BETER NU AL VOORSORTEREN OP DIE VERANDERINGEN

De basisscholen mogen weer open, maar de middelbare scholen nog niet. De verhalen over de problemen van jongeren door de lockdown zwellen aan, terwijl er juist behoefte is aan goede voorbeelden. Na Corona zal het onderwijs anders worden. Dan kunnen we maar beter alvast voorsorteren op het onderwijs in het nieuwe normaal.

Bedrijven en maatschappelijke organisaties vragen om andere competenties dan die nu standaard worden geleerd op school. Er is groeiende behoefte aan het aanleren van levensvaardigheden. De digitalisering is versneld binnengetreden in scholen om niet meer weg te gaan. De politiek is gevoeliger geworden voor kansenongelijkheid. De kansen van leerlingen worden sterk bepaald door de sociaal-economische situatie en de opleiding van de ouders. Sociale mobiliteit wordt ernstig belemmerd. De lockdown laat zien hoe belangrijk school is voor het welbevinden van jongeren. En dan zijn er nog een paar hardnekkige problemen als te hoge werkdruk van docenten, het lerarentekort, te vroege keuzes en een gebrek aan eigenaarschap van leerlingen voor hun eigen leerroute. De taskforce Ontwikkelingsgericht Onderwijs heeft een boekje gepubliceerd met vier andere onderwijswerkelijkheden onder de titel Onderwijs na Covid-19. Vijftien onderwijsorganisaties pleitten in hun discussiestuk Toekomst van ons onderwijs voor groot onderhoud van het Nederlandse onderwijssysteem. In het boek Wie durft deze school aan? wordt een hele nieuwe school geschetst.

Voorsorteren op onderwijs na Corona

Middelbare scholen kunnen in deze tijd van beperkingen al voorsorteren op de nieuwe tijd, het nieuwe normaal. Het zou fijn zijn als schoolleiders en het ministerie docenten de ruimte en de middelen geven om dat te doen. Ter inspiratie een paar gedachten. Als er straks weer meer leerlingen naar school mogen, maar drukte voorkomen moeten worden, dan zijn halve groepen een goede oplossing. Diverse scholen hebben daar al positieve ervaringen mee opgedaan. Een groep op school zou niet meer na ieder uur naar een ander lokaal moeten gaan, maar een dagdeel op één plek blijven. Dat biedt docenten de kans om na te denken over vakoverstijgende projecten en vernieuwende werkvormen. De fysieke lessen kunnen gecombineerd worden met professionele online lessen. Niet met z’n allen op Teams, waar docenten soms leerlingen niet zien of ongeïnteresseerd aantreffen in bed of etend aan de ontbijttafel. Of de techniek laat te wensen over. Richt een lokaal in als studio waar filmpjes gemaakt kunnen worden met professionele apparatuur en deskundige ondersteuning. Zou mooi zijn als ook handige, creatieve leerlingen ingeschakeld kunnen worden. Vanuit de studio kunnen studiogesprekken worden uitgezonden op You Tube. Naast de filmpjes en de uitzendingen kan een chat draaien. Alle vragen worden door docenten gerubriceerd en van antwoorden voorzien. Vragen en antwoorden worden voor iedereen toegankelijk digitaal ontsloten. De online lessen kunnen voorzien worden van uitdagende opdrachten voor groepjes. Als de voortekenen ons niet bedriegen gaat het hoe, wat en waar van het onderwijs veranderen. Als de groepen kleiner worden kunnen er ruimteproblemen ontstaan. Misschien meer lessen buiten het schoolgebouw? 

Help jongeren met goede voorbeelden om de lockdown door te komen

In de media verschijnen steeds meer verhalen over middelbare scholieren die psychisch in de knel komen door de lockdown. Columnisten en bekende Nederlanders met pubers vertellen over hun thuissituatie. In grote gezinnen in kleine huizen kunnen de spanningen snel oplopen als er geen rustige ruimte en een eigen computer beschikbaar is voor iedere bewoner. Ik mis in de media uitgebreidere interviews met jongeren over hun welbevinden, waarin de jongeren ook enige relativering kunnen tonen en goede voorbeelden kunnen laten zien aan leeftijdsgenoten. De argeloze kijker/luisteraar/lezer denkt misschien dat alle jongeren ten einde raad zijn. Gelukkig is er hoogleraar Eveline Crone om dat beeld bij te stellen. Zij doet permanent onderzoek naar het gedrag van jongeren. Zij zegt: ‘Niet alle jongeren hebben grote problemen. De meesten doen het heel goed in deze lastige tijd. Leuk is het allemaal niet. Jongeren willen in de middelbare school leeftijd juist het ouderlijke huis verlaten om de wereld te ontdekken. En dan moeten ze verplicht binnen blijven.’ Door de jaren heen is er volgens Crone een groepje van 10% van de jongeren die zich niet aan regels en afspraken houdt. Met 90% gaat het best goed. Jongeren missen perspectief. Zij zijn er volgens Eveline Crone niet zo goed in om zichzelf in de toekomst te plaatsen. Ze zijn erg van het hier en nu. Het is lastig voor jongeren om moed te putten uit de gedachte dat het straks beter wordt. Goede voorbeelden van peers helpen. Er is nog een ander punt dat Crone onder de aandacht wil brengen. Laat beleidsmakers geen dingen voor jongeren gaan bedenken. Laat jongeren het zelf bedenken en faciliteer ze daarbij. In een brievenrubriek in de Volkskrant werd een leuke suggestie gedaan aan ouders van puberende jongeren met hun ziel onder de arm. Laat hun beste vriend of vriendin tijdelijk inwonen. Ze kunnen lief en leed delen en ze kunnen elkaar stimuleren om schoolwerk te doen en kunnen bijvoorbeeld samen naar buiten voor een beetje lichaamsbeweging. Na een paar weken kunnen ze van huis ruilen.

Michiel Verbeek, 7 februari 2021