‘Leren staat centraal, het is geen dagbesteding’. Saaie lessen? Niet op Agora-scholen waar leerlingen leren vanuit eigen interesses en nieuwsgierigheid, zeggen de pleitbezorgers van de Agora-school voor voortgezet onderwijs in Groningen.

Dat zijn kinderpsycholoog Christine Brons uit Groningen en oud-wethouder en onderwijsvernieuwer Michiel Verbeek uit Haren. Zij zien graag dat er volgend schooljaar een begin gemaakt wordt met Agora-onderwijs in Groningen.

,,We zijn al tevreden als er één Agora-klas begint binnen een bestaande school. Daarvoor hebben we een schoolbestuur met ballen nodig, dat een nieuwe tak van onderwijs aandurft. Andere Agora’s zijn op zolders begonnen, dat is voor ons ook een optie’’, zegt Brons.

Met tien gelijkgestemden houden Brons en Verbeek een symposium over onderwijsvernieuwing en Agora-onderwijs. Dat is op woensdag 26 februari op CSG Kluiverboom in Groningen.

‘Kijk alleen al naar de duizenden thuiszitters’

Brons en Verbeek zetten zich niet sterk af tegen het traditionele onderwijssysteem, al hebben ze er iets op aan te merken. Hun punt is dat dat systeem niet voor alle leerlingen geschikt is. ,,Kijk alleen al naar de duizenden thuiszitters in ons land. Of kijk naar leerlingen die al weten wat ze willen. Die ervaren al die andere vakken als ballast, maar moeten die vakken volgen’’, legt Brons uit.

Volgens haar en Verbeek houden kinderen en jongeren van de omgang met leeftijdsgenoten op school, maar vinden ze de lessen saai en lopen ze vaak vast door een gebrek aan motivatie. De vakken sluiten onvoldoende aan bij interesses van jongeren. Ook kunnen ze niet allemaal even goed omgaan met het keurslijf van toetsen, huiswerk en examens. 

‘Het is geen dagbesteding’

Binnen Agora draait het om de autonomie en de eigen leervragen van kinderen. ,,De kern is dat ze hun eigen leervraag formuleren en zo hun leerproces in gang zetten. Daarbij worden ze ondersteund en uitgedaagd door deskundige coaches, die een groep van 18 leerlingen de hele week begeleiden. Daarnaast zijn er externe deskundige en vakspecialisten voor examenvakken aan de school verbonden’’, zegt Verbeek.

Hij benadrukt dat van vrijblijvendheid geen sprake is binnen het Agora-0nderwijs. ,,Leren staat centraal, het is geen dagbesteding. Ieder kind heeft interesses en aangeboren nieuwsgierigheid. Professionals helpen de leerlingen die aan te boren en van daaruit kennis en vaardigheden te vergaren.’’

Bovendien moeten leerlingen op Agorascholen hetzelfde eindexamen doen als leerlingen op reguliere scholen. In de eerste jaren staan de eigen leervragen, challenges geheten, centraal. Richting een examen volgt examentraining. Examenvakken kunnen binnen Agora verspreid worden over twee of drie jaar. ,,We kunnen ons zodoende geen vrijheid blijheid veroorloven, we bieden veel structuur’’, zegt Brons.

‘In de maatschappij moet je ook samenwerken’

Agora-onderwijs bestaat inmiddels 12 jaar, groeit gestaag en heeft overal in het land scholen. Maar niet in Noord-Nederland. Dat moet anders, vinden Brons en Verbeek. Volgens hen past deze nieuwe vorm van onderwijs bij een universiteitsstad als Groningen en vergroot het de keuzemogelijkheid van ouders, leerlingen en docenten.

Zij denken dat het belangrijk is dat een school zich niet voornamelijk richt op resultaten en het diploma, maar juist op het leven. Zo passen lessen over vriendschap, de actualiteit of meer praktisch over belastingaangifte uitstekend binnen het Agora-onderwijs. Ook draait het om het functioneren binnen een groep. ,,Je leert niet alleen voor jezelf, maar ook voor elkaar. In de maatschappij moet je ook kunnen samenwerken’’, zegt Brons. ,,Ze kunnen zichzelf zijn en in eigen tempo werken aan zelfvertrouwen en veerkracht. Dat geeft een ontspannen sfeer.’’

Journaliste Marijke Brouwer wilde niet alleen spreken met de initiatiefnemers, maar ook met leerlingen. Helaas zijn er nog geen Agora leerlingen in Groningen. Met hulp van Ilja Dekker van Santen, schoolleider van Agora Bonaventura Leiden heeft Marijke interviews gehouden met Bram, Teuntje en Juun. 

Het Bonaventuracollege Agora Leiden bestaat vijf jaar en telt 215 leerlingen. Zij zitten in een coachgroep met verschillende niveaus (vmbo, havo en vwo) en leeftijden bij elkaar. Gymnastiek is het enige verplichte vak. Hoe is dat? Drie leerlingen aan het woord.

Bram Ouwendijk (17)

Bram slaagde afgelopen zomer voor de havo op Agora Leiden. Hij heeft nu een tussenjaar en wil of cultureel erfgoed studeren of de officiersopleiding bij Defensie doen:

,,Ik vond het op de gewone middelbare school niet leuk, ik zag er tegenop om vijf jaar lang al die vakken te moeten volgen. Toen lazen we in de krant over Agora, dat sprak me aan omdat ik verwachtte meer vrijheid te hebben. En dat is ook zo, in de eerste drie jaar heb je weinig tot geen toetsen. Tegelijkertijd zijn er verplichtingen op Agora. Je werkt er aan de hand van challenges, een soort leervragen die je zelf bedenkt aan de hand van je eigen interesse. Zo hou ik erg van geschiedenis en ben op onderzoek gegaan naar een vliegtuig uit de Tweede Wereldoorlog. Naar aanleiding van stukken uit het archief, museumbezoek en door ter plekke te gaan kijken heb ik daar een boek over geschreven.’’

,,De coaches helpen je bij het zoeken naar challenges. Het gebeurde ook dat ik met een onderwerp bezig was dat me toch niet zo aansprak, dan stopte ik ermee. Kennis die je opdoet uit je eigen interesse beklijft beter. Met je coach bespreek je waarom je stopt en wat je daarvan meeneemt naar je volgende challenge. De laatste twee jaar verdwenen de challenges naar de achtergrond en leerde ik meer uit boeken ter voorbereiding op het examen. Ook zijn er vakmomenten. Dat was wel een overgang, ook omdat het nog zoeken was. Wij waren de eerste Agora-leerlingen in de examenroute, de pioniers.’’

,,Ik zie Agora als het onderwijs van de toekomst, het groeit gestaag. Doordat je zelf bepaalt waarin je je verdiept, onthoud je beter en kun je je al een beetje specialiseren.’’

Juun Pellicaan (14) zit in 3 vwo:

,,Het is fijn om op onderzoek te gaan naar zaken die je interesseren, om je eigen weg te kiezen. Ik was op de basisschool snel verveeld, m’n toetsen gingen daar vaak niet goed. Hier heb je amper toetsen! We bedenken challenges aan de hand van wat er in ons opkomt, wat we meemaken of zien bij een ander. Buitenschools leren is hier ook belangrijk. Via interviews, internet en bijvoorbeeld een dag meelopen bedenk je vragen die je wilt onderzoeken. Ik ben nu bezig met een challenge over de kinderafdeling van een ziekenhuis.’’

,,Je moet wel echt gemotiveerd zijn om op deze school te zitten, maar dat kun je hier ook leren. Natuurlijk kun je de hele dag niks doen, maar dan werkt Agora niet en dan fiets je naar huis met een ontevreden gevoel. Er zitten hier heel verschillende leerlingen en het verschil met andere scholen is ook dat je jezelf ontdekt. Vriendinnen van mij die op andere scholen zitten, weten echt niet wat ze willen later. Ik wel, ik wil later het liefst met kinderen werken, in de zorg of in het onderwijs.’’

,,Hoe anderen Agora zien? ‘Dat is toch die school waar je niks leert en niks doet?’ zeggen ze. Tot ik het uitleg, dan snappen ze het beter.’’

Teuntje van den Broek (14), 3 vwo:

,,Ik vind Agora bij me passen omdat je hier zelf kunt kiezen wat je wilt leren. De open dag voelde al fijn, omdat het er niet zo streng was en omdat elk bureau anders was.’’

,,Een schooldag begint hier met je coachgroep. Tijdens de dagstart praat je met elkaar, bijvoorbeeld over het nieuws of iemand vertelt over zijn challenge. Je maakt een planning voor die dag en dan ga je werken aan je challenge. Iedereen doet iets anders, elke dag is ook anders. Wat altijd hetzelfde is, is de stiltetijd van een half uur waarin we niks doen, lezen, of een beetje voor ons uit staren. Geregeld zijn er inspiratiesessies door ouders, vakexperts of leerlingen. Om 14.45 uur is de dagafsluiting en reflecteer je op wat je die dag hebt geleerd. Nee, ik verveel me niet echt op Agora, ik heb altijd wel iets te doen.’’

,,Volgend jaar wil ik me verdiepen in scheikunde omdat ik dat nodig heb voor mijn vervolgopleiding. Ik wil verloskunde of geneeskunde studeren. Dat is goed aan Agora: je leert jezelf kennen, wat jij een fijne manier van leren vindt. Dat maakt dat je meer gemotiveerd met de toekomst bezig bent.’’

,,Ik denk dat de schakel naar de examenroute wel een ding is, dat dat wennen is. Dat komt vast goed, omdat ik weet wat ik wil. Verder denk ik dat Agora gaat groeien. Het gewone onderwijs is al zo lang hetzelfde. Dat het leren vanuit het kind zelf komt, heeft denk ik wel de toekomst. Daar word je verantwoordelijk en zelfstandig van.’’

Twee artikelen van Marijke Brouwer, journaliste van het Dagblad van het Noorden 

Gepubliceerd op 19 februari 2025