Ondersteuning Groningers met laag inkomen goed geregeld, maar vermindert het armoede?

Op donderdag 8 decmber 2022 was ik op de bijeenkomst ‘Sterk Netwerk Toekomst met Perspectief’ georganiseerd door de gemeente Groningen in samenwerking met Moedig Groningen en CMO Stamm. Het onderwerp van de bijeenkomst was het bereiken van de doelgroep. Er is veel voor mensen met een laag inkomen, maar vermindert het ook armoede?

Met meer dan 100 vertegenwoordigers van allerlei organisaties werd de dialoog gevoerd over het ondersteuningsaanbod van mensen met een krappe beurs en mensen in armoede. Het bereiken van de doelgroep en het op de juiste wijze bejegenen van de doelgroep levert hoofdbrekens en vragen op. Daarom riep dagvoorzitter Maud Diemer van CMO Stamm de aanwezigen op om tips te geven. Voor dat de aanwezigen met elkaar in gesprek gingen werd het hulppakket van de gemeente Groningen toegelicht, de resultaten van een ‘meedenkpanel’ en vertelde Margreet Timmer over de toegevoegde waarde van een ervaringsdeskundige.

Mooi meegenomen

Voor het huidige college van Burgemeester en Wethouders in Groningen is armoedebeleid een speerpunt van beleid. De inzet tegen in de strijd tegen armoede en de bijdrage aan het verlichten van de ellende van armoede staat in een handzaam boekje: Mooi Meegenomen en staat op de website: Gemeente.groningen.nl/hulppakket. Het was goed om te horen dat de gemeente Groningen een energietoeslag geeft aan mensen met een inkomen tot 140% van het sociaal minimum en na enige discussie met de gemeenteraad krijgen ook studenten een energietoeslag via de bijzondere bijstand. Mensen in de bijstand zijn bij de gemeente bekend en krijgen allemaal het boekje toegestuurd. De groep tot 140% sociaal minimum is niet geheel in beeld. Die moeten via media en via vrienden, kennissen en belangrijke wijk- en buurtcentra op de hoogte gebracht worden van de vele ondersteuningsmogelijkheden. In het boekje staan maar liefst 55 regelingen, voorzieningen en ondersteuningsopties voor Groningers met een laag inkomen. Margreet Timmer is als ervaringsdeskundige in dienst van de gemeente Groningen. Zij maakte duidelijk dat voor het goed omgaan met de doelgroep het anders getrainde oog van de ervaringsdeskundige van nut is. Bejegening van de doelgroep, oog voor goede en slechte opvangruimten, het doorzien van en omgaan met schaamte en het inzicht dat zorgmijders niet bestaan. Er zijn mensen die bepaalde zorg dat voor hun bedacht is niet willen.

Het verslag van het Meedenkpanel levert twee interessante rijtjes op met uitkomsten:

Top 9 punten waar de nadruk op moet liggen bij armoedebestrijding:

1. Financiën, alles wordt duurder maar de uitkering stijgt niet mee (22x)
2. Maatwerk, goede hulp, kansen bieden (14x)
3. ledereen wil kunnen meedraaien in de maatschappij (8x)
4. Respect, menselijkheid, begrip voor de situatie (8x)
5. Doorbreken taboe/schaamte (7x)
6. Een (veilig) thuis (6x)
7. Oprechte communicatie en samenwerking (6x)
8. Informatievoorziening (6x)
9. Stress en negatief zelfbeeld (4x)

En verder: werken aan bewustwording, belang van kinderen, het belang van extraatjes en eerlijk omgaan met het geld.

En: 11 redenen waarom mensen onvoldoende bereikt worden:

1. Schaamte
2. Ligt (soms) ook aan de mensen zelf
3. Taalbarrière (zowel Nederlands als ambtelijke taal)
4. Onbekendheid met/ingewikkeldheid van mogelijkheden
5. Ligt (soms) ook aan hulpverleners
6. Belang van vertrouwen
7. Onbegrip
8. Gebrek aan digitale handigheid
9. Gebrek aan eigen netwerk
10. Psychische problemen
11. Teleurstellingen omdat ze altijd net boven norm zitten

Aan de tafel waaraan ik deelnam bleek dat veel instanties volop bezig zijn met de tips van Meedenkpanel. De vertegenwoordiger van een woningbouwcorporatie vertelde dat al na 8 dagen huurachterstand gereageerd wordt en dat er een functionaris is voor probleemgevallen, die de samenwerking zoekt met het WIJ-team in geval van huisbezoek. De Eurocoach voor jongeren met geldproblemen werkt heel goed. Ondersteuners van zzp’ers hebben veel moeite om op tijd bij de zzp’ers in beeld te komen. Dat is wel nodig, want volgens Perron zzp zijn er in Groningen maar liefst 17.500 zzp’ers die een inkomen hebben onder de armoedegrens. Wat goed werkt is als de gemeente samen met een suvccesvolle ondernemer de ondersteuning bieden. De GKB (Groninger Kredietbank) kan mensen echt helpen, maar kampt met een negatief imago: ’Die pakken je geld af’ of ‘je hebt niets meer te zeggen over je geld’. Maar er zijn ook hele positieve verhalen over de medewerking van de GKB. Is het een idee om de naam te veranderen? Is lastig vanwege wet- en regelgeving binnen de bankbranche. Misschien filmpjes met mensen met een positief verhaal op de website en socials? Dat is een goed idee, vonden de vertegenwoordigers van de GKB, maar mensen die goede ervaringen hebben met de GKB willen niet voor eeuwig geassocieerd worden met de GKB en geldproblemen en zijn daarom terughoudend om fimpjes te laten maken. Van veel kanten kwamen positieve signalen over bejegening en empathie richting de doelgroep, maar nog steeds wordt een deel niet bereikt. Waarschijnlijk ook, omdat een deel niet bereikt willen worden. Dat kan met schaamte te maken hebben, maar ook met het sentiment van de ‘overheid is je vijand’. In de provincie Groningen is dat sentiment aangewakkerd door de aardbevingsproblematiek en de Toeslagenaffaire.

Groningen doet het goed met de beperkte gemeentelijke mogelijkheden

Mijn indruk is dat er in Groningen veel uit de kast gehaald wordt om Groningers met een laag inkomen fatsoenlijk te behandelen en te helpen met een zeer uitgebreide hoeveelheid aan regelingen en voorzieningen, maar de problemen zijn taai. Mijn buurman bij de plenaire terugkoppeling draagt op meerdere plekken bij aan de ondersteuningsinfrastructuur in Groningen, maar zei ontnuchterend: ‘Het is dweilen met de kraan open’. Mensen hebben gewoon structureel €200 à €300 per maand meer nodig om het hoofd boven water te houden. Dat is misschien de spijker op z’n kop. Het is te hopen dat de staatscommissie Sociaal Minimum ingesteld door de ministers Schouten (Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen) en Van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) begin volgend jaar met een advies komt dat het armoedevraagstuk echt een stuk verder brengt. De deelname van Arjen Vliegenthart (directeur van het Nibud en oud-wethouder van Amsterdam) en Nadja Jungman (lector Schulden en Incasso aan de Hogeschool Utrecht) geeft mij veel vertrouwen dat er een goed en uitvoerbaar advies aan de beide ministers wordt voorgelegd. En ondertussen moeten velen de koude winter doorkomen met te weinig!