Kunstmatige intelligentie (AI) transformeert sectoren wereldwijd, en het onderwijs vormt daarop geen uitzondering. Deze krachtige technologie heeft de potentie om het leerproces volledig opnieuw vorm te geven. Met AI Tutors die 24/7 beschikbaar zijn voor elke leerling, is het tijd voor bestuurders, schoolleiders en docenten om te handelen. Hoe ziet het voortgezet onderwijs eruit in deze digitale toekomst, en wat moet er gebeuren om optimaal gebruik te maken van deze kansen?

De AI Tutor: een persoonlijke en toegankelijke leraar

AI Tutors bieden gepersonaliseerde ondersteuning voor iedere leerling, ongeacht tijdstip of locatie. Ze beantwoorden niet alleen vragen, maar leggen complexe concepten zoals wiskundige vergelijkingen of de prijselasticiteit stap voor stap uit. Is een bewerking niet duidelijk, dan kan de leerling om een herhaling of andere uitleg vragen. Waar een docent in een klaslokaal soms beperkt is in tijd en aandacht, kan een AI Tutor onbeperkt doorgaan met het uitleggen van stof totdat de leerling het begrijpt.

Deze technologie biedt grote voordelen voor leerlingen met uiteenlopende leerstijlen en tempo’s. Een leerling die moeite heeft met een vak krijgt intensieve ondersteuning, terwijl een snelle leerling extra verdieping vindt. Bovendien kunnen AI Tutors rekening houden met de persoonlijke gemoedstoestand van leerlingen, door motiverende feedback te geven en uitleg af te stemmen op het emotionele welzijn van de leerling. Deze mate van personalisatie belooft een revolutie in de manier waarop jongeren leren.

Voorbeeld van een AI Tutor

In deze Ted Talk geeft Sal Kahn van de Kahn Academy een voorbeeld van Kahnmigo.

https://youtu.be/hJP5GqnTrNo?si=DlDp_Ny8SkxIGCcY

De veranderende rol van docenten

Met AI Tutors die veel traditionele taken van docenten overnemen, verandert hun rol drastisch. Docenten waren voor leerlingen de kennisdragers bij uitstek, maar worden meer begeleiders, mentoren en coaches. Ze helpen leerlingen kritisch te denken over informatie, omgaan met AI-tools en sociale en emotionele vaardigheden ontwikkelen.

Daarnaast kunnen AI-systemen lesvoorbereiding en administratieve taken zoals het nakijken van toetsen automatiseren. Dit bespaart tijd die docenten kunnen besteden aan persoonlijke interactie met leerlingen. In een tijdperk waarin technologie centraal staat, blijft de menselijke touch van docenten echter cruciaal voor empathie en inspiratie. Het contact tussen leraar en leerling blijft de kern van effectief onderwijs.

Het verdwijnen van traditionele leermiddelen

Scholen raken verlost van de afhankelijkheid van een paar grote uitgeverijen voor dure studieboeken en hun online varianten. Met een account op Chat GTP kom je verder. Voor profielwerkstukken en andere werkstukken is Chat GTP een goede vriend van leerlingen.  Uitgeverijen moeten zich aanpassen door innovatieve digitale content en AI-gestuurde leerplatforms te ontwikkelen. Deze ontwikkeling maakt onderwijs toegankelijker en kostenefficiënter.

Ethische en sociale uitdagingen

De voordelen van AI gaan gepaard met uitdagingen. Hoe voorkomen we dat leerlingen afhankelijk worden van technologie en stoppen met kritisch nadenken? Scholen moeten leerlingen leren AI-tools bewust en verantwoordelijk te gebruiken. Docenten moeten erop toezien dat AI-uitwerkingen niet blindelings worden geaccepteerd, maar grondig worden bestudeerd en begrepen.

Privacy is een ander belangrijk aandachtspunt. AI Tutors verzamelen grote hoeveelheden data over de voortgang en het gedrag van leerlingen. Het is cruciaal dat deze gegevens veilig en ethisch worden beheerd. Daarnaast moet ongelijkheid tussen scholen met en zonder toegang tot geavanceerde AI-technologie worden aangepakt.

Het klaslokaal van de toekomst

AI transformeert klaslokalen in flexibele, technologisch geavanceerde leercentra. Leerlingen krijgen toegang tot hybride leermodellen, waarbij fysieke lessen worden aangevuld met online interacties. Virtuele realiteit en simulaties kunnen worden ingezet om abstracte concepten tastbaar te maken. Docenten zullen lesonderdelen delen met AI instructeurs. In de leerruimtes zullen leerlingen veel zelfstandig werken. Alleen op school komen voor een les van een docent is voorbij. 

Het sociale aspect van school is en blijft cruciaal. Jongeren leren samen te werken, te discussiëren en conflicten op te lossen. Projectmatig werken en groepsactiviteiten zullen een centrale rol spelen in het onderwijs van de toekomst. Scholen zullen multidisciplinaire projecten ontwerpen waarin AI een hulpmiddel is, maar waarin samenwerking en kritisch nadenken centraal staan. Denk aan maatschappelijke problemen die leerlingen oplossen met AI-gestuurde data-analyse, terwijl ze de ethische implicaties bespreken en presenteren aan een publiek.

Hoewel kennis opvragen bij een AI Tutor eenvoudiger dan ooit wordt, blijft school de plek waar leerlingen samenwerken, kritisch leren denken en karakter opbouwen. Naast academische vaardigheden is school de plek waar leerlingen diversiteit leren waarderen, verantwoordelijkheidsgevoel ontwikkelen en levenslessen opdoen. Concepten zoals GRIT, gepopulariseerd door psychologe Angela Duckworth, worden essentieel in het leerproces  om doorzettingsvermogen en veerkracht te ontwikkelen. Scholen creëren een omgeving waarin leerlingen niet alleen kennis vergaren, maar ook groeien als mens.

Oproep aan bestuurders, schoolleiders en docenten

AI heeft de potentie om het voortgezet onderwijs volledig te transformeren. AI Tutors bieden gepersonaliseerd leren en maken onderwijs efficiënter en toegankelijker. Tegelijkertijd verandert de rol van docenten en blijft de menselijke interactie essentieel. Onderwerpen in het huidige onderwijsdebat als lerarentekort, kansenongelijkheid, basisvaardigheden, kwaliteit van onderwijs, inclusief onderwijs, wel of niet meer sturing door het Rijk en regionale samenwerking krijgen met de snelle ontwikkeling van AI opeens hele andere oplossingsmogelijkheden. Schoolbesturen, schoolleiders en docenten moeten nu actie ondernemen. Investeer in AI-tools, herdefinieer onderwijsdoelen en zorg voor een balans tussen technologische innovatie en menselijke waarden. Scholen doen er verstandig aan docenten tijd en ruimte te geven om zich te bekwamen in AI. En docenten: geef alle leerlingen toegang tot geschikte AI bots en leer leerlingen goed prompten (de juiste vragen stellen aan bijvoorbeeld ChatGTP). Alleen zo bereiden we jongeren optimaal voor op een complexe, snel veranderende samenleving waarin ze niet alleen kennis vergaren, maar ook leren deze kritisch, creatief en verantwoord toe te passen.

Michiel Verbeek